dimanche 7 décembre 2008

Article de Stéphane Hoarau sur maloya.org

Démavouz la vi
France, K’A / Grand Océan, 2008.
kr.

Anon vwar an liyn : Editions K’A


Sak i koné pa Danyèl Waro, lèv la min ! Mi wa na pwin pèrsone i bouz... Ma présant’ lo liv alor, pa lo bonome !
Tout’ domoune la fine alé in kabar Danyèl i koné boug la i yèm bien, souvandéfwa, larg in kozé : « La lav an lwil i koul / dann ravine / vinn in lil / i siny dann lam la mèr / vi rèv in vouv i anval / lo rèv Eva... ». Avan, si ou té voulé lir lo bann mo la, ou té devé alé trap lo cédé Danyèl, Foutan Fonnkèr. Ou va di a mwin : ousa i lé lo problème ? Té in lokazion ékoute a li ; lé vré !
Mé astèr, na in zafèr lé an plis lé gadianm. Zédision K’A la sort’ in ré-édision (lo promié lédision i romont’ a 1996), é anndan lo liv-la ou artrouv in bon paké lo bann kozé Danyèl, in bon paké son bann fonnkèr, dopi Batarsité, ziska zordi : « Kér Loran », « Bayoun », « La météo », « Banm kalou banm », « Tine blouz », étousala...
Tout’ son bann fonnkèr lé may-mayé ansanm anndan in liv i done in lokazion ardékouv in lot manièr son fason kozé : lo bann tèks lé ar-fagoté par li minm an trwa morso : « Vanz vanzé », « Fonnkér lamour », épisa « Péi boulouzé, péi somansé ». Na in lot parti lo liv - pou sak i konpran pa tout’ lo kozé Danyèl... - i kri « Farfar bann mo Danyèl Waro », é ki ésplik dé-trwa mo konm bardarin, détamann, kasanfèr ou... démavouz.

Mi razout’ in dèrnié zafèr : Démavouz la vi lé aranzé èk in léktir Félix Marimoutou i vien arsplik in kou kansa, komansa sonm poukwésa Danyèl la fagot’ liv la (léstré) :

« Ecrire, c’est aussi rendre hommage à ce peuple réunionnais marqué par une histoire terrible, une histoire de l’inhumain et qui, malgré tout, a su rester humain. Pour ce faire, il faut retourner les signes comme on retourne la langue qui de “mavouz” devient “démavouz”. retourner la malédiction du bâtard en emblême du monde créole, monde essentiellement bâtard. Ecricre, c’est détordre le bois tordu de l’humanité. »

zedi 4 désanm 2008, sanm Stéphane Hoarau